Ν. Πολύζος , Για ένα νέο εθνικό σύστημα υγείας (Ε.Σ.Υ) – «Διοίκηση και Οικονομική Διαχείριση Μονάδων Υγείας του Ε.Σ.Υ.», ΙΣΤΑΜΕ – ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ , 15/12/2009
Ευχαριστώ πολύ κ. Πρόεδρε. Ελπίζω να μην αναζητάς από εμένα τον τρίτο δρόμο προς το σοσιαλισμό για τις υπηρεσίες υγείας, γιατί κάνω εξ αρχής σαφές ότι θα μιλήσω κυρίως με την ακαδημαϊκή μου ιδιότητα και λιγότερο με την τωρινή μου θέση.
Κατ΄ αρχήν θέλω να ευχαριστήσω την Υπουργό και τον Πρωθυπουργό της χώρας για την τιμή που μου έκαναν να είμαι σε αυτή τη θέση. Επίσης θέλω να ευχαριστήσω τον κ. Δημόπουλο για την πολυετή συνεργασία μας και στο ΙΣΤΑΜΕ και σε άλλους χώρους και την όποια μελλοντική συνεργασία θα έχουμε.
Στη συνέχεια θέλω να πω ότι περνάμε στο χώρο της υγείας – και όχι μόνο – ένα βαθύτατο crisis management. Και αυτό, επιτείνεται, διότι δεν υπήρχε στο σύστημα πολιτική συνέχεια, αλλά και δεν υπήρχε και διοικητική αποτελεσματικότητα.
Εγώ το ένιωσα, όταν την πρώτη μέρα παρέλαβα ένα γραφείο σχεδόν άδειο, χωρίς κανέναν υπάλληλο, χωρίς αρχείο και υπολογιστή στο γραφείο μου, χωρίς βέβαια internet στο γραφείο μου κ.ο.κ.
Συνεπώς αυτό το crisis management επιτείνεται από τη μη διοικητική συνέχεια και αυτή η μη διοικητική συνέχεια διαποτίζει όλο το σύστημα. Δε λέω, λίγοι Διοικητές, σημερινοί Διοικητές των νοσοκομείων, αγωνιούν και αυτοί να μην καταρρεύσει το υπόλοιπο σύστημα, αλλά έχω την αίσθηση ότι η πλειοψηφία των ανθρώπων που βρίσκονται στο σύστημα και διοικούν το σύστημα, τα έχουν παρατήσει.
Και φυσικά η λύση τώρα δεν μπορεί να είναι οι γραμμικοί προγραμματισμοί και τα μαθηματικά, δεν είναι δυνατόν να τα κάνουμε αυτά τα πράγματα τώρα, αλλά πρέπει να πάμε στις απλές διοικητικές επιστήμες, να κάνουμε κάποιες διαπιστώσεις και να δούμε τι άλλο μπορούμε να εφαρμόσουμε.
Αν και η πρώτη αρχή στο management είναι ο προγραμματισμός και ο σχεδιασμός, θα έλεγα ότι δεν υπάρχουν ούτε business plan ως συνέχεια του 2004 ως το ’09, ούτε καν τεκμηριωμένοι προϋπολογισμοί που περίπου να ακολουθούνται.
Δεύτερον, στο κομμάτι της οργάνωσης, δεν υπάρχει κατά τη γνώμη μου ίχνος ούτε κάθετης, ούτε οριζόντιας τμηματοποίησης στο σύστημα. Δεν υπάρχουν συνεργασίες μεταξύ των νοσοκομείων, μεταξύ των νοσοκομειακών τμημάτων, μεταξύ διοικητικών τμημάτων. Θα σας έλεγα ένα παράδειγμα που το έζησα πριν 10 χρόνια στη Δανία και στις Σκανδιναβικές χώρες, να συναντώνται οι διευθύνουσες όλες των νοσοκομείων της χώρας ή οι οικονομικοί διευθυντές των νοσοκομείων της χώρας και να συζητούν μεταξύ τους τα προβλήματα. Δεν υπάρχει αυτή η στάση. Και φυσικά δεν υπάρχουν καθηκοντολόγια και περιγραφές θέσεων εργασίας.
Στην οργάνωση όμως υπάρχει και κάτι άλλο πιο κακό. Πέρα απ’ την τυπική επικοινωνία, έχει χαλάσει και η άτυπη επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων. Υπάρχουν άνθρωποι απογοητευμένοι που δουλεύουν από το πρωί μέχρι το βράδυ, υπάρχουν άνθρωποι καμένοι θα το λέγαμε, αυτό το burn out που συναντούμε στα άλλα συστήματα υγείας, που πρέπει να τους ανυψώσουμε, πρέπει να τους σηκώσουμε, πρέπει να τους δώσουμε κίνητρα. Και τα κίνητρα δεν είναι απαραίτητα οικονομικά. Μπορεί να είναι και ηθικού τύπου.
Τρίτο σημείο είναι ο συντονισμός – ηγεσία. Είναι πρωτοφανές αυτό που συνάντησα τις πρώτες 20 μέρες στο Υπουργείο, όλα να καταλήγουν στην Υπουργό. Όσον αφορά τους υπηρεσιακούς παράγοντες κανένας δεν είπε να μην τεκμηριώνουν. Ίσα-ίσα και εγώ και η Υπουργός και η Υφυπουργός ενισχύουμε τον παράγοντα του Υπουργείου, το Διευθυντή, το Γενικό Διευθυντή, να τεκμηριώνει την άποψή του.
Τέταρτο σημείο είναι το ανθρώπινο δυναμικό. Φυσικά δεν μπορούμε να μιλήσουμε για κανόνες αυτή τη στιγμή. Δεν υπάρχουν αξιολογήσεις ούτε στο ιατρικό προσωπικό. Νομίζω τα είπαμε και με τους συλλόγους των γιατρών. Πρέπει να επανέλθουν οι αξιολογήσεις.
Και το πέμπτο σημείο βρίσκεται στον έλεγχο. Εκεί δεν υπάρχουν καν τα εργαλεία της κοινωνικής λογοδοσίας, δεν υπάρχει μια στοιχειώδης Στατιστική Υπηρεσία που θα συλλέγει οικονομικά ή διοικητικά στοιχεία. Και αυτό το πέμπτο στοιχείο του ελέγχου, είναι ακόμα πιο σοβαρό όταν πάμε στην οικονομική διαχείριση.
Ρώτησα σήμερα ένα στέλεχος της Οικονομικής Υπηρεσίας του Υπουργείου που δουλεύει πραγματικά σκληρά. Μου είπε ότι ξοδεύουμε περίπου 8 δις ευρώ. Όπως ρώτησα ένα στέλεχος της Διοικητικής Υπηρεσίας του Υπουργείου και μου είπε έχουμε περίπου 100 χιλιάδες υπαλλήλους. Καταλαβαίνετε τα δύο περίπου που πάνε.
Και όταν ρώτησα για τα 8 δις τι μπορούμε να πούμε, που βρισκόμαστε τώρα; Μου είπε αυτό το ξέρει η Δ-23. Ρώτησα μετά τι είναι η Δ-23, είναι κάποια Διεύθυνση του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους. Τι θέλω να πω με όλα αυτά. Αν δε φτιάξουμε ένα στοιχειώδες σύστημα εκθέσεων και λογοδοσίας με ένα στοιχειώδες σύστημα κεντρικής, περιφερειακής και τοπικής μηχανογραφημένης υπηρεσίας, δεν μπορούμε να ξέρουμε ούτε τα χρέη, ούτε τη μισθοδοσία.
Σημειωτέον ότι στα χρέη που καταγράφουμε τις τελευταίες μέρες, δυσκολεύονται ακόμα και οι υπηρεσίες των νοσοκομείων να τα καταγράψουν. Για μένα θα ήταν πολύ φυσιολογικό αφού 80 στα 130 νοσοκομεία λένε ότι έχουν μηχανογραφημένα λογιστικά συστήματα, να πατήσουν ένα κουμπί, αυτοί που ξέρουν λογιστική ίσως θα με καταλάβουν περισσότερο, στην ομάδα 20 για να βλέπουμε τα αποθέματα και στην ομάδα 50 τους προμηθευτές.
Γιατί δε γίνεται αυτό? Γιατί τα συστήματα είναι εκεί κατά τη γνώμη μου αλλά δε χρησιμοποιούνται από τους ανθρώπους. Δε θέλω να πάω πίσω στο δίλημμα ΝΠΔΔ ή ΝΠΙΔ. Είναι γεγονός όμως ότι τα συστήματα αυτά στο Παπαγεωργίου και στο Ωνάσειο δουλεύουν λίγο καλύτερα. Βεβαίως και αυτά τα νοσοκομεία έχουν τεράστια προβλήματα χρεών και διαχείρισης του προσωπικού, αλλά κατά τεκμήριο μπορούν να χρησιμοποιήσουν αυτά τα συστήματα καλύτερα.
Τι χρειάζεται να γίνει και τι ήδη έχει αρχίσει να γίνεται στο Υπουργείο. Χρειάζεται, νομίζω, να πάμε πίσω στα εργαλεία διοίκησης και οικονομικής διαχείρισης. Κάποιος φίλος μου έγραψε σήμερα ένα e-mail, δε λέω το όνομά του, είναι στο ακροατήριο και μου λέει: it’s a business problem my friend. Yes it is, Γιώργο, που είσαι εδώ στο ακροατήριο, αν και δεν συμφωνώ με τα υπόλοιπα που λες, yes it is.
Αφού είναι business problem, πρέπει πρώτον να επανασυστήσουμε τα συστήματα προγραμματισμού ξεκινώντας από στοιχειώδεις προϋπολογισμούς που θα τηρούνται, εφάπαξ προϋπολογισμούς που θα μπορούμε να τους παρακολουθήσουμε σε 12μηνη βάση και στις 7 υγειονομικές περιφέρειες ή όσες και αν είναι, στα 140 νοσοκομεία και στα 200 Κέντρα Υγείας.
Δεύτερον, αυτό πρέπει να συνδυαστεί με την επιτέλους ολοκλήρωση των μηχανογραφικών συστημάτων των νοσοκομείων. Εδώ υπάρχει μεγάλη ελπίδα ότι απ’ τη Ψηφιακή Σύγκλιση του ΕΣΠΑ, τουλάχιστον σε δυο-τρία χρόνια θα είναι μηχανογραφημένα όλα τα νοσοκομεία και τα Κέντρα Υγείας. Και ίσως τότε συζητάμε και για έναν πλήρη υγειονομικό χάρτη.
Τρίτο εργαλείο που πρέπει να δούμε είναι η χρηματοοικονομική διαχείριση των νοσοκομείων. Το πρόβλημα δεν είναι τόσο να μη ξαναγίνουν τα χρέη. Εγώ φοβάμαι με το ήδη υπάρχον σύστημα ότι τα χρέη ίσως είναι πάλι κοντά. Σημαντικό είναι να αλλάξουμε το σύστημα οικονομικής διαχείρισης, προμηθειών και logistics, ούτως ώστε αυτά τα χρέη να περιοριστούν, ει δυνατόν να εξαφανιστούν και τουλάχιστον να τα γνωρίζουμε. Αυτή τη στιγμή δεν τα γνωρίζουμε με το πάτημα ενός κουμπιού.
Τέταρτο σημείο είναι το ανθρώπινο δυναμικό. Και εκεί πρέπει να υπάρξει προβληματισμός. Είπε και η Υπουργός για τον προγραμματισμό των προσλήψεων. Ήδη ξεκινάμε και ξέρουμε του χρόνου τι προσλήψεις θα γίνουν στο σύστημα και φαντάζομαι ότι και τα υπόλοιπα χρόνια έτσι θα γίνεται.
Και ένα δεύτερο που πρέπει να δούμε μέσω και των νέων διοικήσεων των υγειονομικών περιφερειών, είναι πως θα έχουμε έναν προγραμματισμό και στις με κάθε τρόπο αποχωρήσεις, αποσπάσεις ή μετατάξεις. Αυτό πρέπει να είναι αρμοδιότητα του τοπικού περιφερειακού Διευθυντή Υγείας, για να λύνει αυτά τα προβλήματα. Βεβαίως τα λύνουμε όλα εμείς τώρα γιατί όλα έρχονται σε εμάς, αλλά στο μέλλον δεν μπορεί να συνεχισθεί αυτό. Θα πρέπει εσωτερικά να καταγράφονται οι ανάγκες και το σύστημα υγείας της Περιφέρειας να σχεδιάζεται και να εφαρμόζεται.
Και το τελευταίο, αυτό που ίσως είναι το πιο βασικό σήμερα, είναι ο συντονισμός και η ηγεσία. Συνήθως στις διοικητικές επιστήμες λέμε ότι η διοικητική αποτελεσματικότητα μπορεί να εφαρμοστεί είτε στο εσωτερικό μιας επιχείρησης, είτε έξω από μια επιχείρηση. Τι μπορείς να κάνεις στο εσωτερικό του Υπουργείου, των δομών υγείας, των νοσοκομείων.
Νομίζω ότι μπορείς δύο πράγματα. Να επιβάλεις μια άλλη κουλτούρα και κάποιες άλλες αξίες και κάποιους άλλους κανόνες. Νομίζω αυτή τη στιγμή δεν είναι η σειρά για τους κανόνες. Είναι η σειρά για την κουλτούρα, να μπουν δηλαδή κάποιες δημοκρατικές αξίες. Για μένα η πιο υψηλή δημοκρατική αξία είναι να μπορέσουν να παράγουν όλοι με όσα έχουν συμφωνηθεί να παράγουν και αυτό να γίνεται ισότιμα σε όλους τους εργαζόμενους.
Και όσον αφορά το εξωτερικό περιβάλλον αυτής της διοικητικής αποτελεσματικότητας, είναι να εκτιμάμε τα χρήματα του ελληνικού λαού. Είδατε μια μεγάλη προσπάθεια, και την ανέφερε η Υπουργός, για να κλείσουν «τρύπες» του 2009. Αυτό δεν μπορεί να συνεχίζεται κάθε χρόνο. Και από εκεί και πέρα να προγραμματίσουμε το σύστημα.
Συνεπώς οι νέες διοικήσεις νομίζω ότι μέσω του open government, αξιοκρατικά θα γίνουν, όπως το διασφαλίζουν και οι δηλώσεις του Πρωθυπουργού, αλλά θα πρέπει όταν αυτοί οι άνθρωποι αναλαμβάνουν, αν όχι συμβόλαια αποδοτικότητας που είχαν υπογράψει επί Υπουργίας του Αλέκου Παπαδόπουλου, να έχουν κάποιους στόχους και κάποια αποτελέσματα, τα οποία θα διαποτίζουν και τους ΠΕΣΥάρχες και το Γενικό Γραμματέα και την Υπουργό.
Να κλείσω επηρεασμένος από το Μάρτιν Λούθερ Κινγκ που είπε κάποτε «I have a dream», we should have a dream», για ένα νέο ΕΣΥ, νέο και το υπογραμμίζω. Και να πω και αυτό που έλεγε ο Κένεντι τουλάχιστον για τις πρώτες μέρες αυτής της σκληρής πραγματικότητας. Έλεγε ότι «μην κοιτάς η πατρίδα τι κάνει για σένα, κάνε και εσύ κάτι για την πατρίδα».
Σας ευχαριστώ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου